Kresy Wschodnie - szlakiem wielkich Polaków


Białoruś jest pięknym krajem, bezpiecznym dla zagranicznych turystów, i wspaniałą przyrodą. Przy samej granicy z Unią Europejską, za wschodnimi krańcami Polski, jest wiele ciekawych zabytków i miejsc, w tym związanych z polską historią i kulturą, które warto zwiedzić. 17-21 września 2013 wyruszamy na Kresy Wschodnie-Szlakiem Wielkich Polaków. Przejazd na Białoruś przez przejście graniczne w Terespolu mamy za sobą i jako pierwszy punkt w programie naszej wycieczki- Brześć-to miasto związane z polską historią, w którym miało miejsce szereg bardzo ważnych dla niej wydarzeń, które odcisnęły się nawet na historii Wschodniej Europy. wspomnieć należy o zawartej w tym mieście w 1596r. Unii Brzeskiej. Twierdza Brzeska. Jest to zespół fortyfikacji wzniesionych przez Imperium Rosyjskie w 1. połowie XIX wieku. Od 1919 roku twierdza należała do Polski. W czasach sowieckich twierdza zyskała miano "Twierdzy- bohatera". Stworzono w niej monumentalny pomnikowy zespół, mający czcić bohaterstwo radzieckiego żołnierza, który w czerwcu 1941r. stanął do walki z hitlerowskim najeźdźcą. W drodze na nocleg do Baranowicz- po drodze zwiedzamy: Mereszowszczyzna- miejsce ur. T. Kościuszki. Dwór Kościuszków -w 1746 w Mereczowszczyźnie urodził się Tadeusz Kościuszko. 1996 w Stanach Zjednoczonych powołano Komitet Odbudowy Domu Rodzinnego Kościuszki, staraniem którego dwór zrekonstruowano w 2004. Odbudowę w większości sfinansowano z funduszy obwodu brzeskiego W Kosowie Poleskim znajduje się jeden z najładniejszych pałaców na Białorusi w stylu romantyzmu, Pałac Pusłowskich był zbudowany w 1838 roku jako podmiejska posiadłość z dużym parkiem. Przed nami jeszcze, Słonim- z zespołem pałacowo-parkowym Ogińskich-Synagoga z 1642. Podczas II wojny światowej synagogę zdewastowali hitlerowcy. Od czasu zakończenia wojny w budynku znajdował się magazyn, a świątynia popadła w ruinę. W 2001 została zwrócona społeczności żydowskiej i rozpoczęto prace restauracyjne. Żyrowice - Sanktuarium z cudowna ikona Bogurodzicy W Baranowiczach nocleg w klasztorze oo. Werbistów. Baranowicze- to dziś duże miasto przy trasie szybkiego ruchu Brześć-Mińsk. ( około 200.000 mieszkańców). Mieszka tu obecnie ok. 20 tys. Polaków, W 2007 r. dwudziestolecie obchodziła jedna z najstarszych polskich placówek oświatowych na Białorusi - Społeczna Szkoła Polska im.Rejtana w Baranowiczach, a dziesięciolecie - Polskie Towarzystwo Lekarskie w Baranowiczach. Szlakiem Mickiewicza- zaczynamy od Zaosia- gdzie znajdował się dwór i folwark należący do rodziny Mickiewiczów, uchodzący, za najbardziej prawdopodobne miejsce narodzin Adama Mickiewicza W 1927 Wojsko Polskie wystawiło w Zaosiu obelisk ku czci wieszcza. W 1996 dwór i obejście zostały zrekonstruowane. powiedział Anatol Jeumian opiekun-dyrektor muzeum. Jeumiankou skontaktował się w tej sprawie z praprawnukiem Mickiewicza, mieszkającym w Wilnie, z którym wspólnie zebrali tu rodzinę Mickiewicza rozsianą po całej Europie. Przyjechało 13 osób We współpracy z firmą Gromada z Warszawy Muzeum uszyło też stroje szlacheckie, które zwiedzający mogą przymierzyć i zrobić sobie w nich zdjęcie. Nowogródek W Nowogródku możemy odwiedzić rodzinny dom Adama Mickiewicza, zobaczyć kościół, w którym został ochrzczony. W centrum miasta stoi karczma „Rzym” wspominana przez Mickiewicza w „Pani Twardowskiej”. Kilkanaście kilometrów za Nowogródkiem możemy odetchnąć nad jeziorem Świteź. Nadal panuje tu atmosfera magii i niesamowitości rodem z „Ballad i Romansów” Owiane legendą Jezioro Świteź. Karczowa- Tuhanowicze - „Tu mieszkała Maryla, pierwsza miłość Adama Mickiewicza", a przy oficynie drugi napis: „W tej «Murowance» gościł Adam Mickiewicz wiatach 1818-1820". W obrębie ogrodu stała też nieduża kapliczka z grobami rodzinnymi właścicieli Tuhanowicz. Na brzegu jednego z nich rosła rozłożysta lipa i ogromna płacząca wierzba. Do pamiątek związanych z imieniem Mickiewicza zaliczano jeszcze ponad wiekową brzozę oraz ukryty w lesie wśród jaru głaz narzutowy, zw. „Kamieniem Filaretów", Spotykali się tu m.in. Adam Mickiewicz, Tomasz Zan, Jan Czeczot, Franciszek Malewski i Ignacy Domeyko. W 1915 r. przez Tuhanowicze przechodził front. Działania wojenne nie oszczędziły więc żadnego budynku. Ocalała jeszcze słynna mickiewiczowska altana. Bolcieniki –Dworek od 1723 roku do II wojny światowej należał do rodziny Puttkamerow. We dworze mieszkała miłość Adama Mickiewicza, Maryla Wereszczakówna, żona Wawrzyńca Puttkamera, a sam Mickiewicz kilkakrotnie odwiedzał małżeństwo w Bolcienikach. Puttkamerowa żyła w Bolcienikach do śmierci męża w 1850 roku. Zachował się dwór, zbudowany według projektu Tadeusza Rostworowskiego. W budynku znajdują się biura kołchozu i biblioteka z ekspozycją poświęconą Adamowi Mickiewiczowi. W pobliżu dworu rosną akacje, których nasiona przysłał przyjaciel Mickiewicza, Antoni Odyniec. W pobliskim zagajniku znajduje się kamień z wyrytym przez Marylę Puttkamerową krzyżem mającym symbolizować śmierć jej miłości do Mickiewicza. Bieniakonie- Na przykościelnym cmentarzu są pochowani m.in. Maryla Wereszczakówna.Kościół Św. Jana Chrzciciela w Bieniakoniach – kościół katolicki. Został wybudowany w 1900. Powstał w miejscu niewielkiego drewnianego kościoła z 1634 ufundowanego przez hrabiego Czaplińskiego. Parafia w Bieniakoniach była pierwszą pallotyńską placówką na Białorusi. Mir -Około 1568 mirski zamek przeszedł w ręce książąt Radziwiłłów, którzy przebudowali go w stylu renesansowym. Forteca była niszczona przez Szwedów w 1655 i 1706. Odbudowana stała się rezydencją m.in. wojewody wileńskiego Karola Stanisława Radziwiłła, który znany był z wystawnych uczt. Rodzina Światopełk-Mirskich miała w posiadaniu zespół obiektów do 1939. Obecnie zamek mirski uważany jest za unikatowy zabytek architektury i wpisany został na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO. Lida- Zamek - Miasto założył w 1323 roku wielki książę litewski Giedymin. Lida była stolicą księstwa lidzkiego, którym władał książę Giedymin, a po jego śmierci syn Olgierd i jego synowie Jagiełło i Witold. Do 1940 roku w Lidzie mieściła się jedna z największych w Europie żydowskich szkół rabinicznych. W Lidzie działa organizacja TKPZL Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej Wasiliszki- wioska, w której w lutym 1939 roku urodził się Czesław Wydrzycki. Niemen. O jego obecności świadczy opuszczona chata, w której spędził dzieciństwo, tablica pamiątkowa w kościele i przede wszystkim sasiedzi, ciepło wspominajacy Wydrzyckich.Po wyjeździe do Polski Niemen niezbyt często przyjeżdżał do Starych Wasiliszek. Był tu może kilka razy przy okazji koncertowania w Grodnie czy Mińsku. Wydrzyccy mieszkali w Starych Wasiliszkach do 1958 r. Później, jako repatrianci, przenieśli się do Polski. Mały Czesław Juliusz chodził do "dziesięciolatki" w sąsiednich Wasiliszkach. Śpiewał też w kościelnym chórze, a w 1954 r. zaczął uczyć się w szkole muzycznej w Grodnie. Ponoć uwielbiał przesiadywać nad Niemnem. Stąd też jego późniejszy pseudonim artystyczny. W domu rodzinnym Niemena zostaliśmy ugoszczeni owocami z sadu Wydrzyckich. Śladami Orzeszkowej... Grodno- miasto ścisle zwiazane z Elizą Orzeszkową. Odwiedzamy dom – muzeum Elizy Orzeszkowej. Pisarka spędziła w nim ostatnie lata swojego życia. Tutaj też została pochowana na miejskim cmentarzu. Grodno to czyste i piękne miasto położone nad Niemnem Najbardziej znanymi zabytkami są dwa zamki. Stary- który w XIVw nakazała wybudować książę Witold. Tu Kazimierz Jagiellończyk przyjmował polskie poselstwo ofiarujące mu koronę. W tym zamku tez Stefan Batory planował wyprawy wojenne. W nim tez zmarł. W Nowym Zamku odbył się w 1793r ostatni sejm Rzeczpospolitej Obojga Narodów, tu też podpisał abdykacje król Stanisław August Poniatowski. Pełno tu śladów polskości. Na nadbrzeżnej skarpie stoi kościół Bernardynów w którym brała ślub Eliza Orzeszkowa. Nieco dalej kościół Franciszkanów i kościół Brygidek. W centrum miasta znajduje się bazylika katedralna św. Franciszka Ksawerego. Cerkiew św. św. Borysa i Gleba w Grodnie – najstarsza cerkiew prawosławna w Grodnie pochodzi z 1138r. W Grodnie mamy umówione spotkanie ze studentami UTW. Uniwersytet Trzeciego Wieku powstał w grudniu 1997r. przy Zjednoczeniu Społecznym „Polska Macierz Szkolna”. Obecnie liczy 130 słuchaczy. Powitała nas Barbara Fustoczenko- rektor UTW oraz Halina Dosta prezes Rady Słuchaczy UTW i delegacja słuchaczy UTW. Spotkanie przebiegało w miłej i serdecznej atmosferze. Zdjęcia 8771,8764,8765,8768W Grodnie jesteśmy zakwaterowani w hotelu "NEMAN". Hotel został otwarty w czerwcu 2010r po przebudowie. Warunki super. Zdjęcia 8488 W Bohatyrowiczach rozgrywa się akcja „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Tam też kręcono zdjęcia do filmowej adaptacji z 1939 .W Bohatyrowiczach, nazywanych przez żyjących tam Polaków okolicą szlachecką, mieszka jeszcze kilka starszych osób. Pogoda tego dnia skromnie mówiąc „mało sprzyjająca”- deszcz nie pada a leje. Nic nas nie odstrasza, docieramy do wsi i mamy wielkie szczęście, na drodze spotykamy potomkinię rodu Bohatyrowiczów, paniąTeresę Bohatyrowicz. Ona wskazała nam i zaprowadziła na mogiłę powstańców styczniowych, a potem pokazała grób Jana i Cecylii. Pobyt w tym miejscu był dla nas wielkim przeżyciem. Pogoda nadal nas nie rozpieszcza. W programie rejs statkiem po Kanale Augustowskim. Mimo deszczu i chłodu z nadzieją, że pogoda się poprawi decydujemy się na zakończenie naszej wycieczki zgodnie z programem. Kanał Augustowski Długość kanału: 101 km, w tym 82 km w granicach Polski.
Była to wycieczka historyczno-sentymentalna.

Program wynegocjowany wspólnie z Biurem Podróży ”Paulina” z Białej Podlaski. Pan dr Szczepan Kalinowski - historyk, regionalista i wykładowca akademicki z Białej Podlaskiej był naszym przewodnikiem. Niesamowita kopalnia wiedzy. Pan Marcin- wspaniały mistrz kierownicy.
zdjęcia i opracowanie Alicja Krawczyk